Veenhuizen

Twee straten van ons huis verwijderd fietsen we de wijk al uit tussen de weilanden door naar de Norgervaart. Een stukkie verder gaan we (bij Huis ter Heide) links en rijden een heel stuk langs de Kolonievaart, waar op dit moment het fluitenkruid welig tiert. Het is een heerlijk stuk fietsen en als je geen tegenwind hebt trap je zo naar Veenhuizen toe, ons doel. Veenhuizen ligt ongeveer 10 km buiten Assen maar is een wereld op zich. Ik kan er wel 10 blogs over schrijven, zo interessant is de geschiedenis van dit gevangenisdorpje. Ooit is het ‘opgericht’ als een soort project voor armoedige stadsbewoners en weeskinderen, een vervolg op het Land van Weldadigheid in de buurt van Frederiksoord. Al snel echter werd het wat minder vrijblijvend en van een opvang voor bedelaars en landlopers veranderde Veenhuizen in een gevangeniscomplex. Het dorp herbergt nog steeds penitentiaire inrichtingen, maar ook het gevangenismuseum, een heel boeiend museum in een prachtig gebouw. Er rijdt een boevenbus langs de interessante gebouwen en je kunt een rondleiding krijgen in “De Rode Pannen”, een recentere gevangenis.

  

Het dorp Veenhuizen zelf is echter minstens zo interessant. Tot in de jaren tachtig was het verboden gebied en konden wij gewone stervelingen het niet bezoeken. Bizar toch? Dat is nog niet zo lang geleden… Hoe dan ook, Veenhuizen was een gemeenschap op zich. Met verpleegden (lees: gevangenen) en verplegend personeel (ook wel: bewakers). Het was ooit bedoeld als zelfvoorzienend dorp, dus je vindt er van alles: van ambachtelijke werkplaats tot zuivelfabriek, van ziekenhuis tot verenigingsgebouw, van directeurswoning tot school. Er waren boerderijen met een indeling die uniek is voor Veenhuizen. Er staan verschillende kerken, een leprozenhuis, een brandweerkazerne enzovoort. De woonhuizen van het personeel kenden een vaste indeling. Er waren verschillende typen woningen die hoorden bij de functie en dat is soms zelfs in de naam van het huis terug te lezen. De (rijks)architectuur is schitterend met veel bijzondere kenmerken. 

 

Veenhuizen is een enorm verrassend en boeiend stuk geschiedenis. Wij hebben nu meerdere keren het gevangenismuseum bezocht en zijn iedere keer weer onder de indruk. In onze boekenkast staan inmiddels twee boeken over het dorp en de gebouwen. Soms rijden we er gewoon even langs om te genieten van de kolonievaart, de aparte huizen en de ‘wilde tuin’ aan de overkant van Klein Soestdijk met gigantische rododendrons tussen de bomen; ze staan nu in bloei. Laatst hebben we de architectuurwandeling gedaan. Neem er de tijd voor, want het is een flinke tippel en er zijn hele leuke afleidingen (wat dacht u van de bierbrouwerij?). En dan zijn wij nog niet eens met de boevenbus geweest…